Savon des Grecs – Σαπούνι των Ελλήνων (Πηγή: Συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, α.κ. 837)Ο Φιλελληνισμός του 19ου αιώνα πέρα από ένα πολιτικό κίνημα, αποτέλεσε ένα λαϊκό ρεύμα, που επηρέασε τη λογοτεχνία, τις τέχνες, τη μόδα και το εμπόριο. Στα χρόνια του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα αποκτά τεράστια δημοτικότητα στην Ευρώπη, και ειδικά στη Γαλλία, με αποτέλεσμα την παραγωγή χρηστικών αντικειμένων της καθημερινότητας, με θέμα επεισόδια από την Ελληνική Επανάσταση και τη ζωή των Ελλήνων [1].
Έτσι, σερβίτσια φαγητού, βάζα, ρολόγια και άλλα αντικείμενα ή προϊόντα διακοσμούνται με φιλελληνικές σκηνές, κυκλοφορούν στις αγορές της Ευρώπης του 19ου αιώνα και μπαίνουν στα σπίτια των Ευρωπαίων της εποχής εκείνης.
Το άρωμα Υψηλάντης
Ένα από τα πιο αξιοπερίεργα φιλελληνικά αντικείμενα που κυκλοφόρησαν στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ένα σαπούνι με «άρωμα» ελληνικό. Το σαπούνι ονομαζόταν «Savons des Grecs – Alexandre Ypsilanti» και κατασκευάστηκε την περίοδο 1821-1823 από την εταιρεία Dissey & Piver. Η συσκευασία έφερε εξωτερικά τη μορφή του Αλέξανδρου Υψηλάντη, την ονομασία του προϊόντος και την επωνυμία της εταιρείας.
Εικόνα της συσκευασίας συναντάμε στο βιβλίο του A. Van Den Brule “L’ Orient Hellène” (1907), ο οποίος παραθέτει την ετικέτα του προϊόντος, ως ένα χαρακτηριστικό δείγμα του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα [2]. Ετικέτα του ξεχωριστού αυτού φιλελληνικού σαπουνιού βρίσκεται στις πλούσιες συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (Σταδίου 13, Αθήνα) με αριθμό καταλογράφησης 837.
Ο οίκος αρωματοποιίας L.T. Piver
Η γαλλική εταιρεία αρωμάτων «L.T. Piver» ιδρύθηκε το 1774 και αποτελεί έναν από τους παλαιότερους οίκους αρωματοποιίας, ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Ιδρύθηκε στις 8 Ιουλίου 1774 από τον αρωματοποιό Michel Adam και αρχικά στεγαζόταν σε ένα μικρό κατάστημα στο Παρίσι, στην οδό Rue de Lombards 8. Το αρχικό όνομα της εταιρείας ήταν “A la reine des fleurs”, που στη συνέχεια παρέμεινε ως υπότιτλος της εταιρείας [3]. Πέρα από αρώματα εμπορευόταν πούδρες, λοσιόν και σαπούνια.
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1800 ο Pierre-Guillaume Dissey (1755-1823), ξάδερφος του M. Adam, τον διαδέχθηκε. Στη συνέχεια, ο Dissey προσέλαβε ως μαθητευόμενο τον Louis Toussaint Piver (1787-1877), εκτιμώντας τις γνώσεις του στη χημεία. Οι δύο άνδρες ένωσαν τις δυνάμεις τους το 1813 και διοικούσαν μαζί την εταιρεία μέχρι τον θάνατο του Dissey, το 1823. Η εταιρεία είχε έδρα το Παρίσι και τα γραφεία της στεγάζονταν στην οδό Rue Saint-Martin 111-113 [4]. Μέχρι τον θάνατο του Dissey η εταιρεία ονομαζόταν “Dissey and Piver”, ενώ από το 1823, η ονομασία άλλαξε και μετονομάστηκε σε “L.T. Piver” [5].
Το εσωτερικό του καταστήματος Piver στο Παρίσι. Έγχρωμη λιθογραφία γύρω στο 1870 από τη συλλογή του Musée International de la Parfumerie, Grasse. (Πηγή: ltpiverperfumes.blogspot.com)Από τη δεκαετία του 1860, ο οίκος Piver είχε εργοστάσια στο διαμέρισμα La Villette στο βορειοανατολικό Παρίσι, αλλά και στο Grasse, μία πόλη στη Γαλλική Ριβιέρα [6]. Στα τέλη του 19ου αιώνα τη διεύθυνση ανέλαβε ο Jacques Rouché, γαμπρός του Louis Toussaint Piver, ο οποίος προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την εταιρεία και άνοιξε υποκαταστήματα σε διάφορες μητροπόλεις του κόσμου, όπως το Μιλάνο, το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη κ.ά.. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των πελατών της L.T. Piver ήταν η θρυλική ηθοποιός του θεάτρου και του πρώιμου κινηματογράφου Sarah Bernard, η οικογένεια Bonaparte κ.ά.
Ο οίκος Piver ήταν πρωτοπόρος στον χώρο των καλλυντικών και της αρωματοποιίας. Μερικά από τα πιο γνωστά αρώματα ήταν: το Rêve d’Or, το Pompéia, το Héliotrope Blanc κ.ά.. Οι συσκευασίες του περιελάμβαναν όμορφα λουλουδάτα γραφικά, εμπνευσμένα από τον Τσέχο ζωγράφο και εκπρόσωπο της Art Nouveau Alphonse Mucha, ενώ πολλά μπουκάλια παράγονταν από τη Baccarat, τη διάσημη εταιρεία κατασκευής εκλεκτών κρυστάλλων [7].
Η εταιρεία μετά από πολλά χρόνια λειτουργίας ανέστειλε τη λειτουργία της το 1973. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν άλλαξε συχνά ιδιοκτησιακό καθεστώς μέχρι το 2022, οπότε αγοράστηκε από την επιχειρηματία Nelly Chenelat [8]. Τα κεντρικά γραφεία της Piver εξακολουθούν να βρίσκονται μέχρι και σήμερα στο Παρίσι.
Γιώργος Γιαννίκος
Βιβλιογραφικές παραπομπές:
[1] Καστρίτη, Ν. (2006). Η Ελλάδα του ’21 με τη ματιά των Φιλελλήνων: γαλλική φιλελληνική παραγωγή από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Αθήνα: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, σ. 127-139.
[2] Van Den Brule, A. (1907). L’Orient Hellène. Grèce-Crète-Macédoine. Paris: Félix Juven, p. 77.
[3] https://ltpiverperfumes.blogspot.com/p/history.html
[4] https://data.bnf.fr/fr/11869103/dissey_et_piver_paris/
[5] Briot, E. (2007). «Le parfumeur millionnaire», notable et industriel parisien du xixe siècle. Revue d’histoire du xixe siècle, 34, p. 129-143. doi: 10.4000/rh19.1352
[6] Lunel, A-B (1870). Guide pratique du parfumeur: dictionnaire raisonné des cosmétiques et parfums. Paris: Hetzel, p. 17-19.
[7] https://ltpiverperfumes.blogspot.com/p/history.html
[8] https://www.fusacq.com/buzz/lt-piver-dans-les-mains-de-nelly-chenelat-a232481_fr_
Πρόσθετη βιβλιογραφία:
https://fr.wikipedia.org/wiki/L.T._Piver