Αφροαμερικανικός φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση - Ομιλία στην ΕΜΝΕ
Την Τετάρτη 23 Οκτωβρίο
υ 2024 στα γραφεία της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού (ΕΜΝΕ) στην Αθήνα (Ζωσίμου 11) πραγματοποιήθηκε παρουσίαση με θέμα τον Αφροαμερικανικό φιλελληνισμό στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης με ομιλητή τον Γιώργο Γιαννίκο, διαχειριστή της σελίδας «Φιλέλληνες της Ιστορίας». Συζητήτριες της παρουσίασης ήταν η κυρία Μαρία Δαμηλάκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορία της Αμερικανικής Ηπείρου στο τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, και η κυρία Άννα Καρακατσούλη, Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας και Πολιτισμού στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Η πτώση των Ψαρών» στα θέατρα της Βόρειας Ιταλίας (1835-1836)
La caduta d' Ipsara (Πηγή: books.google.gr)Η καταστροφή των Ψαρών τον Ιούνιο του 1824 αποτέλεσε ένα από τα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης που συγκλόνισε τους λαούς της Ευρώπης και τόνωσε το φιλελληνικό κίνημα τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το δράμα και η αυτοθυσία των Ψαριανών ενέπνευσε πλήθος καλλιτεχνών του 19ου αιώνα, οι οποίοι μέσα από τα έργα τους μνημόνευσαν την καταστροφή του νησιού φιλοτεχνώντας πίνακες, γράφοντας ποιήματα ή ανεβάζοντας χορευτικές ή θεατρικές παραστάσεις.
Ένα από τα έργα αυτά ήταν ο χορός (ιταλικό θεατρικό είδος “Ballo”) «La caduta d’ Ipsara - Ballo eroico-tragico in cinque atti» που γράφτηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1830 από τον Ιταλό καλλιτέχνη Luigi Astolfi. Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά τις Απόκριες του 1835 στο Teatro Grande (ή Teatro Verdi) της Τεργέστης, ενώ ένα χρόνο αργότερα παίχτηκε στο Teatro della Concordia της Κρεμόνα και στο Teatro Carlo Felice της Γένοβα, αποσπώντας θετικά σχόλια από τον τύπο της εποχής.
Το Πάσχα του 1825 μέσα από τα μάτια του γιατρού του Λόρδου Βύρωνα
Ακολουθία της Ανάστασης σε ελληνορθόδοξη εκκλησία της Τρωάδας (Πηγή: The Illustrated London News, 20/4/1878)Οι καταγραφές των φιλελλήνων που ταξίδεψαν στην επαναστατημένη Ελλάδα και τα βιβλία που εξέδωσαν με τις εμπειρίες τους αποτελούν σημαντικές ιστορικές πηγές, καθώς μας προσφέρουν εικόνα και γνώση, όχι μόνο για τα επαναστατικά τεκταινόμενα, αλλά και για τον τρόπο ζωής, τα έθιμα και τις γιορτές των Ελλήνων τη δεκαετία του 1820.
Πώς εορταζόταν το Πάσχα στα χρόνια του Αγώνα; Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου και τον εορτασμό της Ανάστασης μας παρέχει ο Βρετανός φιλέλληνας Julius Millingen, ο οποίος τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1825 βρισκόταν στο Ναύπλιο.
Αδέρφια φιλέλληνες που πολέμησαν στην Ελληνική Επανάσταση
Στρατιώτες από την Κεντρική Ευρώπη, αρχές 19ου αιώνα (Πηγή: depositphotos.com)
Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης πλήθος εθελοντών στρατιωτών και αξιωματικών, κυρίως από την Ευρώπη, προσήλθαν στην επαναστατημένη Ελλάδα προκειμένου να συνδράμουν στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών. Υπολογίζεται ότι περίπου 1.500 ένοπλοι φιλέλληνες πολέμησαν τα χρόνια εκείνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Ανάμεσα στους στρατιώτες φιλέλληνες εντοπίζουμε 4 ζεύγη αδελφών. Πρόκειται για τα αδέλφια Bassano, τους αδελφούς Beck, τα δίδυμα αδέλφια Fels και τους Seiger. Σημαντικές πληροφορίες για τα πρόσωπα αυτά αντλούμε από τον κατάλογο των φιλελλήνων του Ερρίκου Φορνέζη καθώς και από το βιβλίο «Και πάλι μια Ελεύθερη Ελλάδα» του διακεκριμένου φιλέλληνα καθηγητή William St Clair.
Το 2021 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η παγκόσμια σημασία της» του Βρετανού φιλέλληνα καθηγητή Roderick Beaton. Στο έργο αυτό ο συγγραφέας σκιαγραφεί –μέσα σε 91 σελίδες– την εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης και παρουσιάζει τον παγκόσμιο αντίκτυπό της, γεγονός που την καθιστά επίκαιρη μέχρι και τις μέρες μας. Αρχικά καταγράφονται σημαντικά παγκόσμια πολιτικά και στρατιωτικά τεκταινόμενα στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα προκειμένου να αναδειχθεί το περικείμενο της εποχής. Εν συνεχεία περιγράφονται οι εκκλήσεις υπέρ των Ελλήνων προς την Ευρώπη και μελετάται η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι των Ελλήνων και του Αγώνα τους. Ο καθηγητής διατρέχει τα 9 επαναστατικά χρόνια και ολοκληρώνει την ιστορική αναδρομή το 1832 με τον ορισμό του Όθωνα ως Βασιλιά της Ελλάδας. Το έργο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αιώρα» (σε μετάφραση της Δέσποινας Κανελλοπούλου) και αποτελεί εμπλουτισμένη έκδοση της ομιλίας του καθηγητή R. Beaton που δόθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2020 στο πλαίσιο σειράς διαδικτυακών διαλέξεων του British School of Athens.
Και αυτή τη σχολική χρονιά οι «Φιλέλληνες της Ιστορίας» συνέχισαν τις εκπαιδευτικές τους επισκέψεις τους σε σχολεία και τις παρουσιάσεις με θέμα τον φιλελληνισμό στα χρόνια της Επανάστασης του 1821.